BLOG: De paradox van het goed voorbereid zijn…

15 augustus 2019

Laatst was er een uitval van het 112 systeem. Dat mag natuurlijk nooit gebeuren in een ontwikkeld land als Nederland. Krantenkoppen stonden er vol van. En ook mensen die ik sprak waren deze mening toegedaan. De crisisorganisaties (zo ook die van ons) waren druk bezig om de effecten van de crisis zo klein mogelijk te maken. Alle brandweerposten werden door brandweerkorpsen bemand om zo een ingang voor de hulpdiensten te zijn.

Ik wil vooropstellen dat ik het persoonlijk leed dat is ontstaan tijdens dit incident zeker niet wil afzwakken. Toch wil ik een andere kijk op dit incident meegeven. Het is de paradox van het goed voorbereid zijn…

Waarom zouden we ons voorbereiden?

Vanuit veiligheidsoogpunt zijn we vaak bezig om de mensen in onze samenleving zo ‘redzaam’ mogelijk te maken. ‘Resilience’ is ondertussen een internationale mode-term geworden op het gebied van crisismanagement. We willen dat organisaties en mensen zo zelfredzaam mogelijk zijn, dat ze ‘bestand’ zijn tegen allerlei soorten crisis. Zelfredzaam zijn betekent zoiets als: er zelf mee om kunnen gaan, zonder hulp van anderen.

Hier doet zich een probleem voor. Want als er nooit iets ernstigs gebeurd, waarom moet ik me dan voorbereiden? Er is dan geen drive voor het individu om zich voor te bereiden. En dat heeft tot gevolg dat we ook onvoorbereid zijn als het onverwachte toch gebeurt. Dat principe geldt echter ook voor stroomstoringen, overstromingen, IT uitval, enzovoorts. We gaan er eigenlijk altijd maar vanuit dat het werkt…

Het voordeel van een incident of crisis is dus dat je meer bereid wordt om maatregelen te nemen. Simpel gezegd, als er bij je thuis is ingebroken, dan schaf je beter hang- en sluitwerk aan. Ook dan ben je beter ‘bestand’ tegen inbraken.

Het boeiende hieraan is dat we wel steeds meer afhankelijk worden van systemen die nooit (mogen) uitvallen. Denk maar aan:

• het doen van bankzaken,
• deuren die elektronisch ontgrendeld worden,
• auto’s,
• maar ook groter; het functioneren van steden,
• enzovoorts.

Hoe zal onze afhankelijkheid er over 10 of 20 jaar uitzien?

Vanuit deze gedachtegang van afhankelijkheid zouden de systemen steeds beter moeten worden. Maar misschien eigenlijk ook wel niet. Vanuit zelfredzaamheid perspectief zijn incidenten misschien wel de beste trigger om mensen zelfredzaam te maken. Als je er zo naar kijkt dan hebben we eigenlijk af en toe een crisis nodig. Het liefst geen met persoonlijk leed, maar wel één met de trigger om mensen alert en redzaam te maken.

Disclaimer

Dit blog is geschreven door Jos Bal (destijds Beleidsadviseur GHOR), omdat ik het leuk vind om af en toe eens wat informatie te delen naar aanleiding van mijn opleiding Risk, Crisis and Disastermanagement. Bovendien vind ik dat we vanuit de Veiligheidsregio, als deskundige op het gebied van crisisbeheersing, onze kennis en ervaring zoveel mogelijk moeten delen. Overigens reflecteert deze blog mijn eigen visie op crisisbeheersing en niet die van de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid of de GHOR.