Dreiging en terrorisme

30 juni 2016

Dreiging en terrorismegevolgbestrijding in de Witte Kolom

“Ik ben in Uruzgan en Mali geweest, maar ik heb nergens zoveel schrik gehad als 7 km van mijn eigen woning! Wat ik zag op vliegveld Zaventem, de wonden, afgerukte ledenmaten, dat zie je alleen in oorlogsgebied”, aldus Jan Vaes adjudant-chef Crisiscel Militair Hospitaal Koningin Astrid te Brussel, first response aanslag vliegveld Zaventem.

Op initiatief van de drie GHOR bureaus (Rotterdam Rijnmond, Zuid-Holland Zuid en Zeeland) heeft op 29 juni 2016 een werkconferentie plaatsgevonden rondom het onderwerp ‘Dreiging en terrorismegevolgbestrijding in de Witte Kolom’. Zeker tachtig personen uit de diverse zorginstellingen van de genoemde regio’s waren aanwezig. Tijdens het eerste deel van de conferentie werden ervaringen gedeeld van diverse geneeskundige hulpverleners die eerste hulp verleenden en de coördinatie verzorgden tijdens de eerste uren na de aanslagen in Brussel op 22 maart 2016. Tijdens deze aanslagen werd de vertrekhal van Brussels Airport Zaventem en het metrostation Maalbeek onder de Wetstraat getroffen. Het tweede deel van de conferentie stond in het teken van werksessies. Daar werden thema’s besproken waar we als Witte Kolom met elkaar aan de slag moeten gaan met betrekking tot terrorisme. Hieronder volgt een sfeerbeeld van de conferentie.

Oorlogsgeneeskunde
Tijdens de presentaties kwamen de operationele zaken in het brongebied aan de orde, de opvang en coördinatie in het ziekenhuis en de federale (strategische) coördinatie van alle aspecten rondom een terroristische aanslag. Eén ding werd wel heel duidelijk: een terroristische aanslag confronteert de gehele gezondheid zorg met uitdagingen die niet of nauwelijks voorkomen. De ambulance medewerkers moeten de omslag maken van individuele patiënten zorg, naar hulpverlenen aan het collectief, snelle triage is dan van levensbelang. Het behandelen van slachtoffers met verwondingen die ze niet eerder hebben gezien, vraagt om oorlogsgeneeskunde. Is er, bijvoorbeeld, een tourniquet in de ambulance aanwezig?

Veilige werkomgeving
Veiligheid van jezelf en je collega’s, is dat er bij een terroristische aanslag? Nee… er is geen sprake van een veilige werkomgeving! Er kan nog een bom afgaan, of er bevindt zich een terrorist onder de gewonden. Is het gewondennest wel een veilige werkomgeving? Dit is niet alleen een vraag in het brongebied, maar speelt ook in het ziekenhuis. Hoe is de beveiliging georganiseerd? Gewondenspreiding vraagt een andere benadering, want het merendeel van je gewonden zijn T1 (zwaar gewond). Welke ziekenhuizen in de regio zijn gewend om multitrauma’s op te vangen? Is er voldoende IC-capaciteit, knowhow en chirurgische mogelijkheden? Dit vraagt om een gewondenspreidingsplan bezien vanuit deze specifieke categorie slachtoffers en verwondingen.

Overkoepelende sturing
Eén van de thema’s die werd besproken is: psychosociale hulpverlening. Dit thema betreft  niet alleen de slachtoffers, maar ook de hulpverleners en zij die op de achtergrond ondersteunend waren. Dit vraagt maanden en wellicht jaren lange intensieve trajecten en monitoring. Daarnaast, zullen de verschillende communicatienetwerken uitvallen door overbelasting. Diverse instellingen en organisaties gaan slachtoffers registeren, zonder onderlinge afstemming. De collega’s uit België benadrukte met klem: regel een goede uitwisseling van de NAW gegevens. Zorg voor een overkoepelend sturingsorgaan voor de gehele “Witte Kolom”, zoals de GHOR, dat hebben wij echt gemist!

Deze conferentie was indrukwekkend, en geeft de GHOR in de VRZHZ meer dan voldoende aanleiding om samen met de gezondheidszorg partners in de regio aan de slag te gaan met dit onderwerp. Wat kunnen we leren van de collega’s uit Brussel en in hoeverre kunnen we ons voorbereiden op een aanslag? Uiteraard zal daarin afstemming worden gezocht met de Brandweer, Politie en Gemeenten en de reeds bestaande planvorming.